• Mae’r nifer sy’n dysgu Cymraeg wedi disgyn yn sgil y pandemig
• Mae gwersi Cymraeg ar-lein wedi denu dysgwyr o mor bell i ffwrdd ag Wrwgwai a’r Almaen
• Mae digwyddiadau cymdeithasol ar-lein wedi rhoi cyfle i ddysgwyr yng Nghymru a Phatagonia ymarfer eu Cymraeg gyda’i gilydd
Mae’r adroddiad diweddaraf ar Brosiect yr Iaith Gymraeg yn Chubut ym Mhatagonia yn dangos yr effaith y mae’r pandemig wedi’i gael ar yr iaith yn y rhanbarth.
O ganlyniad i gau ysgolion yn ystod y pandemig, mae nifer y plant sy’n astudio’r Gymraeg ar lefel meithrin, cynradd ac uwchradd wedi dirywio; ac mae’r un peth yn wir am oedolion sy’n dysgu hefyd. Drwyddi draw, mae cyfanswm y nifer o ddysgwyr wedi disgyn o 1411 yn 2019 i 623 yn 2020.
Ond mae newyddion da hefyd – mae symud gwersi a digwyddiadau cymdeithasol i oedolion ar-lein wedi denu dysgwyr Cymraeg o’r tu hwnt i ranbarth Chubut. Yn ogystal â dysgwyr ar draws yr Ariannin, mae dysgwyr o mor bell i ffwrdd ag Wrwgwai, Mecsico a’r Almaen wedi ymuno â’r dosbarthiadau Cymraeg ar-lein.
Mae pobl o Gymru wedi gallu ymuno â digwyddiadau cymdeithasol ar-lein hefyd - i ymarfer eu Cymraeg gyda dysgwyr Cymraeg ym Mhatagonia.
Sefydlwyd Prosiect yr Iaith Gymraeg yn 1997 – i hybu a datblygu’r iaith Gymraeg ym Mhatagonia. Teithiodd mudwyr o Gymru i sefydlu Gwladfa ym Mhatagonia dros 150 o flynyddoedd yn ôl, ac mae pobl yn dal i siarad Cymraeg yno hyd heddiw.
Bob blwyddyn mae tri swyddog datblygu iaith o Gymru yn treulio deg mis yn gweithio ym Mhatagonia, ochr yn ochr â’r athrawon Cymraeg yn yr ysgolion yno. Maen nhw’n datblygu’r iaith yn y cymunedau lle siaredir Cymraeg drwy gynnal dosbarthiadau i bobl ifanc ac oedolion.
Mae’r Gymraeg yn cael ei dysgu mewn tair ysgol gynradd ddwyieithog ac mewn ysgolion cynradd ac uwchradd cyfrwng Sbaeneg yn ogystal â thrwy weithgareddau cymdeithasol anffurfiol.
Ym mis Chwefror 2020, fe deithiodd y swyddogion datblygu iaith i Batagonia i ddechrau ar eu lleoliadau gwaith a oedd i fod i bara am ddeg mis. Ond, wrth i sefyllfa Covid dyfu’n fwyfwy difrifol, bu’n rhaid i lawer o’r athrawon Cymraeg ddychwelyd i’r Deyrnas Unedig.
Yn dilyn cyngor gan y llywodraeth, cafodd yr ysgolion eu cau ac fe gafodd gwersi wyneb yn wyneb i oedolion eu stopio hefyd. O ganlyniad, cafodd yr holl ddosbarthiadau Cymraeg eu symud ar-lein – gan gynnwys cyrsiau i oedolion a gwersi ysgol, grwpiau plant, a digwyddiadau cymdeithasol.
Dywedodd Dr Walter Arial Brooks, Pennaeth Addysg British Council Cymru: “Bu symud y gwersi i fformat ar-lein yn her i’r tiwtoriaid a’r dysgwyr, gan nad yw isadeiledd y rhyngrwyd yn rhanbarth Chubut wedi’i ddatblygu’n ddigonol.
“Mae llawer o’r dysgwyr yn byw y tu allan i’r prif drefi ac felly maen nhw’n gorfod dibynnu ar ddata ffonau symudol i gysylltu â’r rhyngrwyd.
“Yn anffodus, oherwydd cyfyngiadau eraill, gan gynnwys diffyg sgiliau Technoleg a Gwybodaeth Cyfathrebu, prinder offer priodol a goblygiadau gofal plant, fe gollon ni lawer o ddysgwyr pan fu’n rhaid symud y gwersi ar-lein.
Ond, mae’n galonogol iawn gweld cymaint o ddysgwyr newydd o ardaloedd y tu hwnt i Chubut yn dysgu ar-lein gyda dysgwyr Cymraeg ym Mhatagonia.”
Mae’r cyfle i ymarfer y Gymraeg mewn cyd-destun cymdeithasol yn rhan bwysig o ddysgu’r iaith. Cafodd boreau ‘Paned a Sgwrs’ ar-lein eu trefnu, yn ogystal â nosweithiau cwrw a gwin, a chwisiau, gemau geiriau a sawl Noson Lawen.
Dywedodd un o’r athrawon, Sally Ann Nicholls: “Cafodd holl weithgareddau Menter Patagonia eu cynnal yn ddigidol yn ystod 2020, ond fe roddodd hynny gyfle i bobl o Gymru fynychu’r nosweithiau cymdeithasol a chymryd rhan yn y gweithgareddau hefyd. Mae’r sefyllfa anffodus a achoswyd gan y pandemig wedi cryfhau’r berthynas rhwng siaradwyr Cymraeg yn y ddwy wlad.”