Mae’r British Council yn chwilio am athrawon i hybu’r Gymraeg dros 7,000 o filltiroedd o adre - yn nhalaith Chubut ym Mhatagonia yn yr Ariannin.
Mae’r sefydliad hybu cysylltiadau diwylliannol yn gobeithio anfon tri o athrawon allan i’r Wladfa ym Mhatagonia i dreulio 9 mis yn dysgu Cymraeg mewn un o dair ysgol yn Nhrelew, Trevelin a’r Gaiman rhwng mis Mawrth a mis Rhagfyr 2024.
Bydd yr athrawon yn mynd yno fel rhan o Gynllun Yr Iaith Gymraeg, a sefydlwyd yn 1997 i helpu hybu’r Gymraeg ym Mhatagonia, lle mae dros 6000 o siaradwyr Cymraeg – y nifer mwyaf o siaradwyr yr iaith yn y byd y tu allan i Gymru. Mae nifer fawr ohonynt yn ddisgynyddion i’r mudwyr o Gymru a greodd Wladfa yn Nyffryn Chubut ym Mhatagonia dros 150 o flynyddoedd yn ôl ym 1865.
Dan adain y rhaglen bydd yr athrawon yn helpu i ddatblygu’r iaith ym Mhatagonia drwy gyfuniad o ddysgu ffurfiol a gweithgareddau cymdeithasol anffurfiol. Ar hyn o bryd mae dau o athrawon – Llinos Howells a Thomas Door – yn paratoi i deithio i’r Wladfa i dreulio’r tri mis nesaf yno.
Bydd Thomas, sy’n dod yn wreiddiol o Aberpennar yn Ne Cymru, yn dysgu yn Ysgol y Cwm yn Nhrevelin. Tra bydd Llinos, sydd ar hyn o bryd yn athrawes yn Ysgol Gynradd Gymraeg Santes Tudful ym Merthyr, yn gweithio yn ysgolion cynradd y Gaiman a Threlew.
Wrth sôn am yr antur sydd o’i blaen, dywedodd Llinos: “Mae gen i atgofion melys ers pan ro’n i’n ifanc o glywed straeon am y mudwyr cyntaf a hwyliodd o Gymru a hanes cyfoethog sefydlu’r Wladfa yn Chubut, ac mae ymweld â Phatagonia wedi bod yn freuddwyd gen i erioed. Rwy wedi bod yn ddigon lwcus i ymweld ddwywaith o’r blaen ac fe deimlais gysylltiad dwfn iawn gyda’r wlad a’i phobl.
“Tra bydda i allan yno, rwy’n edrych ymlaen yn arbennig at hyfforddi plant ar gyfer cystadlaethau’r Eisteddfod gan mod i wedi cael cryn lwyddiant ym maes drama ac adrodd yn y gorffennol. Rwy wrth fy modd yn gweld hyder ac angerdd y plant yn tyfu a galla i ddim aros i ymroi i fy ngymuned newydd a dysgu mwy am y diwylliant a’r ffordd o fyw yno, a hefyd i wella fy Sbaeneg.”
Ychwanegodd Thomas: “Mae cymryd rhan yn y rhaglen yma wedi bod yn freuddwyd gen i ers sawl blwyddyn. Cyn y pandemig ro’n i ar fy ffordd i weithio’n wirfoddol yn Ysgol y Cwm, ond yn anffodus ni lwyddais i deithio ymhellach na Buenos Aires, gan y cafodd holl deithiau hedfan mewnol ac allanol y wlad eu canslo. Rwy’n gobeithio y bydd y profiad hwnnw wedi cyfoethogi fy sgiliau dysgu a fy mhrofiadau bywyd. Mae gweld diwylliant Cymru yn llewyrchu mewn man anghyfarwydd ac anisgwyl yn rhywbeth y byddwn, fel llawer o Gymry eraill dw i’n siwr, yn dwlu ei weld a’i brofi.
Fe hoffwn ehangu fy ngorwelion a phrofi ffordd wahanol o fyw, a throchi fy hun mewn diwylliant arall – un sydd ag elfennau cyfarwydd a dieithr. Mae fy nghariad yn dod o Buenos Aires, ac felly dros y saith mlynedd diwethaf rwy wedi tyfu’n Archentwr rhan-amser, felly rwy’n gyfarwydd â llawer o’r diwylliant yn barod. Rydyn ni’n rhan o gylch o gyfeillion Archentaidd yma yng Nghymru – dyn ni’n cwrdd yn gyson i gael asados (barbeciws) ac yfed mate (diod) a chael meriendas (te pnawn). Rwy’n teimlo’n gyffrous mod i’n cael cyfle i fyw y tu hwnt i ffiniau fy mywyd arferol, a chael dysgu mwy o 'español rioplatense' (Archenteg Sbaenaidd). Rwy eisiau cyfrannu i fywyd Trevelin ac Ysgol Y Cwm a helpu i greu profiadau positif i’r plant a’r trigolion lleol.”
Mae Marian Brosschot yn rhoi cefnogaeth i athrawon y prosiect. Daw Marian o Fotwnnog ym Mhenrhyn Llŷn yn wreiddiol, ac fe gymerodd ran yn y rhaglen yn 2020. Ond oherwydd pandemig Covid-19, bu’n rhaid iddi wneud y rhan fwyaf o’i gwaith dysgu arlein. Bellach mae’n datblygu adnoddau digidol yma yng Nghymru ar gyfer y rhaglen, ac mae hefyd yn creu fideos YouTube ei hunan i helpu pobl i ddysgu Cymraeg drwy gyfrwng y Sbaeneg.
Dywedodd: “Fe es i fyw yn Nhrelew ym mis Chwefror 2020, rhyw fis yn unig cyn i’r cyfnod clo ddechrau yn yr Ariannin. Fe lwyddais i gynnal un wers mewn ystafell ddosbarth cyn i bopeth symud ar-lein. Wrth gymryd rhan yn y rhaglen bu’n rhaid i mi dyfu’n berson llawer mwy hyblyg, ac roedd yn rhaid i mi feddwl ar fy nhraed a delio gyda heriau wrth iddyn nhw godi. Fe wnes i ddysgu llawer am dechnoleg hefyd a sut i’w ddefnyddio i gysylltu â phobl a’u helpu i ddysgu.
“Un o’r pethau a wnaeth fy synnu fwyaf am yr amser a dreuliais allan yno oedd pa mor gartrefol yr oeddwn yn teimlo. Roedd pobl yn garedig, yn agored, ac yn chwilfrydig. Er eich bod ar ochr draw’r byd, mae’n deimlad mor braf i fod yng nghwmni pobl sy’n siarad Cymraeg. Mae llawer o bobl yn angerddol iawn am ddysgu Cymraeg gan eu bod yn ddisgynyddion uniongyrchol i’r bobl a ddaeth yma o Gymru, ac mae ganddynt deimladau cryf am adfer y Gymraeg i fywydau eu teuluoedd. Maen nhw’n cofio eu neiniau a’u teidiau yn defnyddio geiriau Cymraeg ac mae hynny’n creu cysylltiad emosiynol cryf iawn â’r iaith.”
“Mi faswn i’n deud wrth unrhyw un sy’n ystyried gwneud cais i’r rhaglen i fynd amdani. Er y gall meddwl am y peth godi braw arnoch, mae’n rhaglen mor gyffrous i gymryd rhan ynddi ac yn brofiad gwych i fyw yn gyfan gwbl drwy gyfrwng y Gymraeg a’r Sbaeneg heb fawr angen am Saesneg.”
Mae ceisiadau ar gyfer Cynllun yr Iaith Gymraeg ar agor tan 9 Hydref 2023. Bydd ymgeiswyr llwyddiannus yn derbyn £750 y mis, a llety am ddim, costau teithio ac yswiriant iechyd.
Wrth annog athrawon a thiwtoriaid Cymraeg i wneud cais, dywedodd Ruth Cocks, Cyfarwyddwr British Council Cymru: “Rydyn ni’n falch iawn i agor ceisiadau ar gyfer Cynllun Yr Iaith Gymraeg 2024. Mae’n gyfle anhygoel i athrawon gyfrannu i gyfnewid diwylliannol rhwng Cymru a Phatagonia a hybu dysgu Cymraeg yn y Wladfa. Ers y pandemig, mae wedi bod yn fwy anodd i recriwtio ar gyfer y rhaglen, ac felly fe fyddwn i’n annog unrhyw un sy’n angerddol am ddysgu Cymraeg i wneud cais. Mae’r rhaglen nid yn unig yn parhau i gryfhau’r cysylltiad rhwng Patagonia a Chymru ond mae hefyd yn cynnig cyfle unwaith mewn oes a gwirioneddol unigryw i’r rheini sy’n cymryd rhan.”
Am fwy o wybodaeth am Gynllun Yr Iaith Gymraeg a’r meini prawf ar gyfer ymgeisio, ewch i: British Council Cymru - Cynllun Yr iaith Gymraeg
Mae Cynllun yr Iaith Gymraeg yn parhau gwaith y British Council o ddatblygu cysylltiadau a meithrin dealltwriaeth ac ymddiriedaeth rhwng pobl yn y Deyrnas Unedig a thramor drwy ein gwaith ym meysydd y celfyddydau, addysg a dysgu Saesneg. Am fwy o wybodaeth am waith y British Council yng Nghymru, ewch i https://wales.britishcouncil.org/ neu dilynwch ni ar Twitter, Facebook neu Instagram.